Vaarwel Madagaskar

Alweer het laatste bericht van deze reis. Madagaskar heeft mijn hart gestolen, wat een ongelofelijk mooi land. Ik heb al wat gezien van de wereld, maar niet eerder moest ik een traantje wegpinken voor het verlaten van een land, toen ik het vliegtuig instapte en nog één keer over mijn schouder naar het land keek waar ik in amper 2 weken echt van ben gaan houden. De mensen zijn zo verschrikkelijk vriendelijk, en dat terwijl ze ook zo arm zijn. In materie dan, want in geluk lijken ze steenrijk. Misschien wel rijker dan wij in de westerse wereld.

Vorige week had ik dus voor 2 dagen een trip geboekt. Ik moest voor mezelf en voor de gids alles betalen, zo gaat dat hier. Dus eerst eten kopen in de supermarkt. Daarna treintickets en een regenpak gekocht. Die laatste bleek ik achteraf niet nodig te hebben en heb ik toen ik Fianarantsoa weer verliet op de stoel van mijn gids gelegd (hij runt een toeristenbureau in mijn hotel en als het rustig is gaat hij zelf als gids mee). Misschien kan hij die gebruiken / verhuren voor toeristen die geen regenpak hebben.

Donderdagochtend vroeg opgestaan, alleen de noodzakelijke spullen in mijn kleine rugzak gedaan en naar het treinstation. Ik was er stipt om half 7 zoals afgesproken, aangezien de trein vertrekt om 7 uur. Dat hij een kwartier later er nog niet was, verontrustte mij niet. Dat is normaal in Madagaskar. Maar toen men van het station vroeg of ik aan boord wilde gaan, begon ik het toch een beetje benauwd te krijgen. Op dat moment kwam hij aangerend. Hij was volledig de tijd vergeten toen hij met zijn 3 maanden oude dochter thuis zat te spelen. Wij de trein in en het avontuur kon beginnen.

Deze trein is de enige passagierstrein in Madagaskar en het wordt dan ook gepromoot voor toerisme. Het heeft 1 eersteklas wagon, 2 tweedeklas wagons en wat goederenwagons. De toeristen zitten altijd eersteklas omdat tweedeklas echt niet te doen is. Ik heb tussen 2 stations toch even daar gekeken, maar wat een gekkenhuis. De wagon is letterlijk van de bodem tot het plafond gevuld met mensen en bagage. Leuk om even te zien, maar daarna toch weer snel naar eersteklas. Ik zat overigens tegenover een man die erg moest lachen om mijn politieke pet van de Seychellen die ik op had. Hij bleek op de Seychellen te wonen en het laatste wat hij verwacht had was om op deze trein in Madagaskar een westerse reiziger te zien met een politieke pet van zijn land. We bespraken direct even de corruptie op de Seychellen.

Het treinstation in Fianarantsoa was trouwens versierd toen we vertrokken omdat een dag later de trein exact 75 jaar bestaat. Er zou ook een feest zijn en mijn gids was daarvoor uitgenodigd en vroeg of ik mee wilde. Nooit afslaan zo'n uitnodiging. Hoe dat was, is verderop te lezen.

Op elk station staan mensen klaar om met name eten te verkopen. Deze mensen wonen hoe verder weg van Fianarantsoa hoe meer in afgelegen kleine gehuchten, die alleen per trein toegankelijk zijn. Ze zijn ook voor 99% afhankelijk van de trein en hij komt 6 dagen in de week één keer per dag langs. Dat is derhalve een enorm belangrijk moment van de dag, men moet in soms slechts 5 minuten zoveel mogelijk zien te verkopen. En dat varieert van zelfgemaakte honing, bananen en guave's tot rijst, gebakken of gefrituurde lekkernijen (hoewel lekkernijen.. ze hadden ook gebraden zebu-huid!) en drank. Ze willen wel dat je je drank direct opdrinkt want de fles willen ze terug. Gebruiken ze om bijvoorbeeld honing in te doen. Het zijn voornamelijk kinderen die verkopen, en wat zijn ze schattig! Niet alleen degenen die verkopen maar ook de kinderen die slechts op het station staan te kijken en zwaaien naar de mensen aan boord (met name naar de toeristen). De kinderen die mij bij zijn gebleven waren onder andere een meisje dat steeds naar mij keek en als ik terugkeek heel verlegen wegkeek (maar toen de trein wegreed wel uitbundig zwaaide naar me), een meisje dat haar broertje op haar rug droeg die in zijn hand een stok had met een BASF-bandje, een meisje met echt schitterende kraalogen en 2 jochies die vanuit 2 kleine raampjes van hun huis aan het station alles even goed in de gaten hielden. Ze staan hieronder op de foto's.

Net nadat we langs de enige theeplantage van Madagaskar reden, stopte de trein onverwachts. Uiteindelijk hebben we anderhalf uur moeten wachten omdat dieven afgelopen nacht 19 stukken rails gestolen hadden en dat moest uiteraard eerst gerepareerd worden. Mijn gids, die op alle vragen die ik stelde antwoord had (echt een supergids, als je ooit naar Madagaskar gaat, moet je me maar z'n e-mailadres vragen!), vertelde dat de lokale smid een goede dag heeft. Stukken rails worden normaliter verkocht aan de smid. Hij is de enige die er iets mee kan.

We moesten ook een aantal keer een tunnel door. De langste was 1 kilometer lang, en de trein had geen verlichting aan dus dat was een leuke ervaring. Dat vond die man uit de Seychellen niet, want hij zweette en haalde opgelucht adem toen we de tunnel weer uit waren.

Na 4 uur kwamen we aan in Andrambovato, waar wij uitstapten en de trein verder ging zonder ons naar de kust. In dit dorpje met 300 mensen werden een Zwitser (die toevallig deze middag hetzelfde als ik ging doen, maar dan met zijn eigen gids) en ik hartelijk begroet door een vrouw waar wij de nacht zouden doorbrengen. Het kost geen drol (nog geen 3 euro per persoon per nacht) maar voor deze mensen is dat enorm veel geld. En het bed was heerlijk, met zelfs een muskietennet. Uiteraard geen elektriciteit hier. Een interessant persoon die ook in dit huis woonde, was een man.. of vrouw. Het was duidelijk een man maar als vrouw gekleed, roze jurk, sierraden maar wel enorm behaarde armen en een stem als Mandy van de film Life of Brian. Ik vroeg mijn gids later hoe dit zat en hij zei dat het inderdaad iemand is die zich vrouw voelt ondanks dat het een man is. Ik vond het geweldig dat dit hier in een klein gehucht in Madagaskar gewoon geaccepteerd wordt. Dat zou vanzelfsprekend moeten zijn, maar vergeet niet dat wij in Nederland wonen, een erg tolerant land. Niet overal kan dit, maar hier dus wel.

We begonnen direct aan een flinke klim naar de rots boven het dorp, zo'n 300 meter hoger. Overal in Madagaskar is een gids verplicht (mijn gids telt dan niet, je moet een lokale gids) dus kregen wij 1 van de 6 gidsen van het dorp toegewezen. Ook dit zijn belangrijke inkomsten voor deze mensen. Er moeten meer toeristen hier komen zodat ze kunnen leven van toerisme. Wel vertelde ik mijn gids dat het niet teveel toeristen moeten zijn, want als er iets is waar toeristen niet van houden is het veel andere toeristen om je heen. Hij begreep het en zei dat hij in een project zit met meerdere toeristenbureau's in de omgeving om te bedenken hoe goed om te gaan met toerisme. 1 van de dingen is om toeristen te spreiden over verschillende kleine dorpjes. Win-win situatie omdat het leuker voor de toeristen is, en zo alle dorpjes inkomsten hebben.
Maar goed, de klim dus. Het was een pittige klim, maar door een mooi natuurgebied. Het voelde weer aan als Indiana Jones door de jungle. En het rook er heerlijk. Bovenaan gekomen hadden we een prachtig uitzicht over de hele regio. Ik kon zelf kijken tot aan park Ramonafana, waar ik een dag eerder was om lemuren te zien. Daarna een andere weg terug naar het dorp, waar we 1 van de mooiste watervallen van Madagaskar van dichtbij konden bekijken. De laatste 3 kilometer liepen we over het spoor. We kwamen ook lokals tegen. Zij lopen ieder op 1 rail en houden elkaars hand vast voor evenwicht. Zo kunnen ze sneller lopen, want op de keien lopen is niet echt relaxt heb ik ondervonden. Toen het langzaamaan donker begon te worden, was het in de tunnels waar we doorliepen echt pikzwart. Je kon alleen in de verte het einde van de tunnel zien en wist daardoor globaal de richting hoe te lopen. Aangekomen heb ik een interessante douche genomen, waarbij ik een stuk zeep, een kaars, een aansteker, een gietemmertje en 2 grote emmers met water kreeg (1 met heet en 1 met koud water). Zo moest ik dus zelf het gietemmertje vullen met koud en heet water om te wassen. En oppassen dat je tijdens het gieten niet het kaarsje dooft, anders sta je in een compleet donkere ruimte in je nakie en roep dan maar om hulp. Daarna gegeten bij iemand thuis, een traditioneel gerecht. Ze moesten wel wat aanpassingen doen omdat ik geen vlees eet, maar de rijst, bonen en vis waren heerlijk.

De volgende ochtend vroeg op en na een klein ontbijt direct weer op pad. We zouden zo'n 17 kilometer gaan lopen door allerlei kleine dorpjes om uiteindelijk ergens halverwege de dag bij een treinstation aan te komen en de trein terug te pakken. Eerst weer een uur over het spoor lopen tijdens een mooie zonsopgang. Ik was nu alleen met de lokale gids en de gids uit Fianarantsoa. De Zwitser ging met zijn gids iets anders doen. Er werd me van alles verteld over de mensen, de cultuur, het landschap en de flora en fauna. Zo zag ik een steen die geplaatst was ter herdenking aan familie die gestorven is ver van hier, een op de bodem van een rivier zwemende hagedis, een meertje waar mensen kleding aan het wassen waren, en vertelde de gids over besnijdenis. De mensen hier (de stam heet Tanara, die wonen in het oosten van Madagaskar) besnijden jongetjes, net als Joden. Het was wel bizar dat hij net het verhaal verteld had, en nog geen 5 minuten later er een man ons tegemoet liep met zijn zoontje op zijn schouder, zonder broek aan. Je kon zien dat het jochie net besneden was. Wat erger was, en wat de gids ook bevestigde, de wond was geïnfecteerd. Het arme jochie zal enorme pijn hebben. Wel krijgen jochies als ze besneden worden speelgoed. Kleine pleister op de wonde.

En toen kwamen we aan in het dorpje Ambudivangara. Dit was een ervaring die ik nooit zal vergeten. Ik voelde me als de eerste Spanjaard in Zuid-Amerika. De 150 mensen die er woonden keken naar mij alsof ze water zagen branden. 1 jochie ging zelfs huilen en kroop achter zijn moeder, zo bang was hij voor wat voor hem blijkbaar de eerste blanke is die hij ziet. De gids vertelde later dat sommige ouders de fabel vertellen dat blanke mensen stoute kinderen meenemen in een zak, vergelijkbaar met ons Sinterklaasverhaal. En dan liep daar ineens een blanke man met een rugzak om! Kan me goed voorstellen dat het ventje bang was. Ik probeerde met een lach hem gerust te stellen, maar het lukte niet. De rest van de kinderen vond het daarentegen allemaal geweldig. De gids liet me het hele dorp zien, en ook binnenin de huizen, of eigenlijk hutten. En hoe de mensen bezig waren met hun werkzaamheden zoals rijst malen en hoeden weven. Als ik een foto maakte, wilden ze direct de foto zien. En lachen als ze zichzelf zagen! Nog mooier was toen ik een filmpje gemaakt had, en deze toonde. Meer dan 20 mensen kwamen in een kring om me heen staan om het filmpje te bekijken. De gids zei dat ze enthousiast zeiden: "Dat ben ik!!!". En 1 vrouw vroeg expliciet of ze alleen op de foto mocht. Ik maakte een foto, liet hem zien en ze vond het geweldig. Vervolgens zei ze iets in Malagasy tegen me en vroeg ik de gids wat ze zei. Hij zei dat ze graag de foto wil hebben. Dat wordt moeilijk, moet ik hem eerst vanuit Nederland naar de gids sturen, en hij moet hem een keer brengen naar haar. Ik ga toch mijn best doen omdat ik gezien heb hoe graag ze het wilde.

Daarna zijn we door nog wat dorpjes gelopen, maar de ervaring van Ambudivangara werd niet overtroffen. Dat kwam omdat we dichterbij het grootste dorp in de regio kwamen, waar ook het treinstation was. Dan zijn de mensen gewend zo heel af en toe een toerist te zien. Maar de armoede is er niet minder. Ik kocht in het laatste dorp voor we bij het treinstation aankwamen 4 mandarijnen en betaalde daar 100 ariary voor. Als je weet dat ruim 2.800 ariary 1 euro is, dan kun je uitrekenen dat 1 mandarijn minder dan 1 eurocent is. En dan weet je ook direct hoe arm dit land is. Het dorp waar het treinstation is was ook interessant. In het treinstation zag ik een oude radio waar contact mee gelegd wordt met de trein, zodat men weet waar hij ongeveer is. Hoewel de trein wel altijd stipt om 07:00u vertrekt, is het nooit zeker wanneer de trein arriveert op een station. De gids zei dat het tussen 12:00u en 15:00u zal arriveren, als er geen enorme calamiteiten zijn (zoals dieven die stukken rails stelen). Ik moest lachen toen ik dacht aan Nederland, waar men zeurt op de NS als de trein een kwartiertje laat is, en waar er hoe dan ook tientallen treinen dezelfde richting gaan op een dag. Hier is er 1 trein en men wacht soms 3 uur op het station erop. Maar niemand klaagt, men accepteert het zoals het is en is alleen maar blij als de trein arriveert. Omdat we moesten wachten op de trein, liepen we wat door het dorp. Mijn gids kende redelijk wat mensen want hij begroette iedereen. Ik zag mensen kleding naaien met oude naaimachines. Veel stalletjes met kleding (maar geen rode kleding want dat brengt ongeluk, zo is de lokale mythe). Ik zag een meisje, die ik amper 15 zou schatten, met een baby aan haar borst. En een schuur met enorme hoeveelheden bananentrossen. Toen de trein kwam, bleek de eersteklas wagon maar halfvol. Dat komt omdat de meeste toeristen alleen de heenweg gaan en niet terug. Wel zat er een dronken (Malagasy) man in onze wagon. Hij was irritant, maar ook wel grappig omdat hij op elk station van alles tegen de lokale bevolking schreeuwde. Hij bleek veel rum gedronken te hebben. Mijn gids vroeg of ik ook wat wilde proeven, en dat deed ik. Oeh, het leek wel pure alcohol.. spiritus. Moest minstens 70% geweest zijn. Dat bracht me wel op het idee om wat echte Madagaskar drank mee te nemen naar Nederland, en op advies van de gids heb ik een fles ananas-wijn (??) en rum gekocht.

Die avond was het feest ter ere van het 75 jarig bestaan van de trein. De eerste 2 uur was ik de enige buitenlander op het feest, maar later zag ik verderop nog een blanke meid. Ik heb het niet laat gemaakt want ik was erg moe van de dag. De veel te harde muziek en verschrikkelijke geluidsinstallatie (het piepte en kraakte en af en toe viel het geluid 2 seconden weg) namen niet weg dat het erg leuk was om al die mensen te zien dansen. Ik heb ook nog even meegedaan.

De volgende dag afscheid genomen van Bruno, de gids. Heb zijn e-mailadres gevraagd want ik ben erg benieuwd hoe het verder gaat met de toeristische plannen die ze hebben. Ik zit er ook over te denken om hem eens aan te bieden naar Nederland te komen om onze wereld te bekijken. Dat moet een geweldige ervaring zijn, en is normaal gesproken onmogelijk voor Malagasy om dat zelf te betalen. Ik weet ook niet of hij dat zou willen.

Daarna met de taxi-brousse terug naar Ambositra, omdat ik daar nog die handgemaakte spellendoos wilde kopen. Helaas lukte het me niet om veel van de prijs af te krijgen. De vrouw hield voet bij stuk. Zou kunnen dat ze in mijn ogen zag dat ik het echt graag wilde. Of de voorwerpen hebben hier niet enorm veel hogere prijskaartjes dan de werkelijke waarde, zoals dat wel in Antananarivo is. Maar ik kreeg er slechts 1/7e vanaf. Ben er wel heel erg blij mee, maar ik weet nog niet of ik problemen ga krijgen met het vliegtuig. Het is een groot en zwaar ding.
De taxi-brousse van Fianarantsoa naar Ambositra was ook wel een opmerkelijke rit. Ik vroeg of ik voorin kon zitten. Niet alleen kon dat, maar als ik voor 2 plaatsen zou betalen zou de bus ook direct vertrekken. En anders moet je wachten tot iemand verschijnt die mee wil. Aangezien het 2 euro kost per plaats, betaalde ik wel. Maar in tegenstelling tot mijn verwachting, kreeg ik ook echt 2 plaatsen, voorin het busje. De vrouw die er al zat werd naar achter gebonjoured en alle mensen die we tegenkwamen die hun arm uitstaken dat ze mee willen, werden geweigerd. Ik stond perplex. Had eigenlijk verwacht dat de vrouw wel voorin naast me kon blijven zitten, en dat het plekje waar ik voor betaald had, ook gebruikt kan worden voor iemand anders. Eigenlijk voelde ik me wat schuldig hierdoor, en was bang dat de andere mensen in de bus met een scheef oog naar me zouden kijken. Maar ja, dit was zo geregeld door de mensen van het busje, dus ik liet het maar zo. Wat ook vreemd was: de chauffeur reed zowaar niet absurd hard! Tot dusver hadden alle chauffeurs die ik meegemaakt had de gewoonte om hun voet diep op het gaspedaal te drukken. De snelheid in combinatie met het constant toeteren om mensen op de weg te waarschuwen, deed mij op de 1e dag in Madagaskar de taxi-brousses al vergelijken met Roadrunner. Supersnel, en "miep miep".

Daarna terug naar Antananarivo, om daar de laatste 2 dagen van mijn reis te slijten. Maandag heb ik de stad ontdekt, door mooie steegjes gelopen, marktjes bekeken en in een boekenwinkel heb ik enkele boeken gekocht over de taal. Ik zit erover te denken om de taal te leren en hier eens terug te komen zodat ik hem de mensen kan communiceren, ook die in de kleine gehuchten wonen. Maar de taal is nog best lastig, en geschreven is ook heel anders dan gesproken omdat ze, net als het Portugees, heel veel inslikken. Nog een kijkje genomen bij het paleis, dat nog steeds niet open is en onder renovatie, 16 jaar nadat er brand uitbrak. Er is geen geld om de restauratie af te maken en dat is jammer want het is een prachtig gebouw. Ondertussen was ik door de smog redelijk misselijk geworden. Er rijden hier zo ongelofelijk veel auto's, zoveel uitlaatgassen. En op deze hoogte, met ijle lucht is dat niet prettig.

Mijn laatste dag heb ik iets buiten de stad doorgebracht, in het plaatsje Ivato, waar ook het internationale vliegveld is. Hier is een krokodillenboerderij, waar ook veel andere interessante dieren te zien zijn. Het heeft me bijna 2 uur gekost om hier te komen, door de vele files en het getreuzel van de chauffeur om maar zoveel mogelijk mensen in de bus gestouwd te krijgen. Er waren wederom lemuren, maar ook fosa's. Dat zijn de grootste roofdieren in Madagaskar, en ze eten onder andere lemuren. Verder veel krokodillen gezien en heb ik een slang en een kameleon vastgehouden. De kameleon klemde z'n klauwen om mijn vingers en liet amper meer los. Maar wel een bijzonder gevoel om zo'n teer beestje vast te houden. De slang was ook wel bijzonder. Ik heb slangen altijd zeer fascinerende dieren gevonden, maar heb er ook wel een beetje angst voor. Nu wist ik al dat er in Madagaskar geen giftige slangen zijn, maar toch wat bang dat hij zou bijten. Verder dan mijn handen betasten met zijn tong ging de slang niet.

En dat was het dan al weer. Hele mooie vakantie zit er weer op. Hoewel Rodrigues een mooie ervaring was door de relaxte mensen, Réunion vanwege de schitterende natuur en de Comoren om een aantal dagen zonder stroom te leven, was Madagaskar, die dit allemaal en nog meer had, voor mij echt het hoogtepunt. Aanrader voor iedereen om hier eens een kijkje te nemen.